|
|
| Najczęściej w literaturze naukowej wystÄ™pujÄ… jako WaÅ‚y ÅšlÄ…skie, ale spotyka siÄ™ również nazwÄ™ – WaÅ‚y Chrobrego. W niemieckiej historiografii WaÅ‚y ÅšlÄ…skie wystÄ™pujÄ… pod nazwÄ… „Dreigräben”, czyli Trzy WaÅ‚y lub TrójwaÅ‚. WaÅ‚y ÅšlÄ…skie sÄ… porównywane do sÅ‚ynnych rzymskich limesów, a nawet do Wielkiego Muru ChiÅ„skiego. „Na poÅ‚udnie od Piotrowic, na obrzeżach lasu, tam gdzie wystÄ™pujÄ… przemiennie piaszczyste pagórki i gÅ‚Ä™boki zabagniony grunt, oko wÄ™drowca zauważyć może wyÅ‚aniajÄ…ce siÄ™ z Lasu Przemkowskiego, nieregularne nieco Trzy WaÅ‚y (Drei-gräben). OdtÄ…d podążamy w kierunku poÅ‚udniowym wzdÅ‚uż regularnych rowów i po upÅ‚ywie pół godziny dochodzimy do wyraźnych pozostaÅ‚oÅ›ci foremnego szaÅ„ca. Tam okopy wznoszÄ… siÄ™ na wysokość prawie 10 stóp. CiÄ…gnÄ… siÄ™ stÄ…d przez Las Przemkowski, zmierzajÄ…c do miejsca zwanego Trzy Granice, gdzie graniczÄ… ze sobÄ… lasy: bolesÅ‚awiecki, chocianowski i modlaÅ„ski. Od tego miejsca zagÅ‚Ä™bienia stajÄ… siÄ™ niewielkie i gubiÄ… siÄ™ zapewne w sÄ…siednich lasach. DÅ‚ugość wałów w Lesie Przemkowskim wynosi dobrÄ… milÄ™ niemieckÄ… . CzoÅ‚a nasypów zwrócone sÄ… w stronÄ™ zachodniÄ…, odstÄ™py od jednego do drugiego sÄ… tak duże, że dwa zaprzÄ™gi konne mogÅ‚yby siÄ™ w nich swobodnie mijać. Stuletnie dÄ™by i sosny zapuÅ›ciÅ‚y swoje korzenie na wzniesieniach i przy dnach rowów”. Dobrze zachowane fragmenty Wałów rozpoczynajÄ… siÄ™ na poÅ‚udnie od Piotrowic, biegnÄ… dalej na poÅ‚udnie pomiÄ™dzy GórÄ… KocioÅ‚ a GórÄ… LubieÅ„ do „spalonej wsi” Pogorzele. Tutaj Å›lady Wałów ginÄ… dla naszego oka. Dalej WaÅ‚y biegnÄ… na poÅ‚udnie mijajÄ…c po zachodniej stronie GórÄ™ Piaskowiec i dochodzÄ… prawie do Polskiej Góry. WaÅ‚y ÅšlÄ…skie ciÄ…gnÄ… siÄ™ na dÅ‚ugoÅ›ci ponad stu kilometrów, a ich szerokość dochodziÅ‚a do czterdziestu metrów. Gustav Fritz podaje, iż byÅ‚y to trzy równolegÅ‚e waÅ‚y wznoszÄ…ce siÄ™ nawet do 10 stóp. Na dÅ‚ugoÅ›ci ponad 100 kilometrów tworzyÅ‚y one pas równolegÅ‚ych, potrójnych (rzadziej podwójnych) nasypów ziemnych wraz z miÄ™dzywaÅ‚ami i rowami, które najprawdopodobniej peÅ‚niÅ‚y rolÄ™ fosy. SÅ‚ynny polski historyk, PaweÅ‚ Jasienica, zafascynowany WaÅ‚ami, tak pisze na ich temat: „Na poÅ‚udniowy zachód od Jeleniej Góry, w kierunku na Krosno, ciÄ…gnÄ… siÄ™ po obu stronach Bobra szczÄ…tki potężnej fortyfikacji, dÅ‚ugoÅ›ci przeszÅ‚o stu kilometrów. ByÅ‚ to ongi silny waÅ‚, wzmocniony fosami” . PaweÅ‚ Jasienica szacuje ich kubaturÄ™ na okoÅ‚o 750 000 metrów szeÅ›ciennych ziemi , czyli WaÅ‚y sÄ… najwiÄ™kszÄ… budowlÄ… obronnÄ… na ziemiach paÅ„stwa polskiego. WaÅ‚y ÅšlÄ…skie biegnÄ… na dÅ‚ugoÅ›ci ponad stu kilometrów pomiÄ™dzy Krosnem OdrzaÅ„skim na północy, GromadkÄ… na poÅ‚udniu. Do czasów współczesnych zachowaÅ‚y siÄ™ trzy odcinki Wałów. Dwa z nich o kierunku poÅ‚udniowym oraz odcinek Å›rodkowy o kierunku równoleżnikowym. Zachowany odcinek północny biegnie poÅ‚udnikowo na prawym brzegu Bobru, równolegle do biegu rzeki. Ten okoÅ‚o 10 kilometrowy odcinek Wałów poÅ‚ożony jest pomiÄ™dzy wsiami Niwiska (północ) i Marcinów (poÅ‚udnie). Niwiska leży na wschód od Nowogrodu BobrzaÅ„skiego, zaÅ› Marcinów na zachód od Kożuchowa. Ten odcinek posiada najczęściej trzy nasypy – i co charakterystyczne dla tego odcinka – brzegi nasypów wyÅ‚ożone sÄ… kamieniami. Ten odcinek w niektórych miejscach wije siÄ™ i koÅ„czy na bagnach dopÅ‚ywów Odry: Czarnej Strugi i ÅšlÄ…skiej Ochli . Jest cechÄ… charakterystycznÄ… dla Wałów ÅšlÄ…skich poÅ‚Ä…czenie ich w naturalnÄ… caÅ‚ość z bagnami. Åšrodkowy odcinek skÅ‚ada siÄ™ z trzech okoÅ‚o piÄ™ciokilometrowych fragmentów poÅ‚ożonych równoleżnikowo. Dwa z trzech fragmentów poÅ‚ożone sÄ… po obu stronach drogi Jelenia Góra – BolesÅ‚awiec – Szprotawa – Zielona Góra. PomiÄ™dzy Lesznem Górnym a Lesznem Dolnym, na wysokoÅ›ci wsi Biernatów WaÅ‚y przecinajÄ… prostopadle drogÄ™ i biegnÄ… w kierunku zachodnim w stronÄ™ Bobru . Ostatni, trzeci fragment Å›rodkowego odcinka poÅ‚ożony jest na lewym brzegu Bobru za wsiÄ… Sieraków, leżącej miÄ™dzy Lesznem Górnym a Lesznem Dolnym. Opisane fragmenty skÅ‚adajÄ… siÄ™ z trzech nasypów i rowów, lecz bez miÄ™dzywala charakterystycznego dla odcinka poÅ‚udniowego. Odcinek Å›rodkowy koÅ„czy siÄ™ przed SzprotawÄ… . Z dużym prawdopodobieÅ„stwem można przypuszczać, iż gródek Ilua – istniejÄ…cy najprawdopodobniej od IX wieku – stanowiÅ‚ część skÅ‚adowÄ… Wałów. Ilua stanowiÅ‚a przejÅ›cie przez WaÅ‚y, poza tym gródek strzegÅ‚ przejÅ›cia przez bród na Bobrze. Ilua na przeÅ‚omie X i XI stanowić musiaÅ‚a ważny gródek pogranicza polsko-niemieckiego. To w tym gródku BolesÅ‚aw Chrobry witaÅ‚ cesarza Ottona III udajÄ…cego siÄ™ z pielgrzymkÄ… i misjÄ… do Gniezna. Gródek byÅ‚ strzeżony przez zaÅ‚ogÄ™, ale okoliczna ludność na pewno byÅ‚a zobowiÄ…zana do napraw i umacniania fortyfikacji. Odcinek poÅ‚udniowy – najbardziej interesujÄ…cy i najważniejszy dla nas, mieszkaÅ„ców Ziemi Przemkowskiej – o dÅ‚ugoÅ›ci okoÅ‚o 9 kilometrów biegnie poÅ‚udnikowo, czyli z północy na poÅ‚udnie. PoÅ‚ożony jest na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. PoÅ‚ożony jest na terenach bezludnych, pomiÄ™dzy PolskÄ… GórÄ… koÅ‚o wsi Wierzbowa w poÅ‚udniowej części Przemkowskiego Parku Krajobrazowego a bagnami przed wsiÄ… Piotrowice na północy. WedÅ‚ug lokalnej niemieckiej tradycji na wschód od Polskiej Góry zamieszkiwaÅ‚ lud polski . Odcinek poÅ‚udniowy posiada najszersze miÄ™dzywale z wszystkich trzech wymienionych odcinków Wałów.
w opracowaniu [D Dźwigaj] | |
|
|
Dodane przez 